پادکست های رادیو فیزیک, آموزش فیزیک, کست باکس فیبیست, کلاس های من
مهارت های پرسشگری با حضور دکتر علیرضا صادقی
مهارت‌های پرسشگری یکی از مهم‌ترین ابزارها در یادگیری فعال و تفکر انتقادی است. با توسعه مهارت‌های پرسشگری، دانش‌آموزان و معلمان می‌توانند مفاهیم را عمیق‌تر درک کرده، بحث‌های مفهومی ایجاد کنند و محیط کلاس را تعاملی‌تر کنند. اهمیت مهارت‌های پرسشگری در علوم و آموزش امروز غیرقابل انکار است.
📚 دسته 1: پرسش‌های نامناسب یا مضر (Ineffective Questions)
این پرسش‌ها را معلم نباید بپرسد، چون اثر منفی دارند.
- خب بچه‌ها، همه‌تون فیزیکو بلدید دیگه؟
- کی می‌تونه بدون فکر کردن همین الان معادله سرعت رو حفظی بگه؟
- چرا مثل فلانی نمی‌تونی جواب بدی؟
- بلد نیستی؟ پس یعنی درس نخوندی، درسته؟
- می‌دونید علم یعنی چی؟ (بدون چارچوب)
- کی می‌دونه همه قوانین نیوتون چی هستن؟ (یک‌باره و مبهم)
- بگو ببینم، همه چیز درباره نور رو بلدی یا نه؟
- به نظرتون همه چیز رو می‌شه با فرمول حل کرد؟ (کلی و گمراه‌کننده)
- از کتاب بخون تا ببینم چیزی یادت مونده یا نه.
- تو که همیشه ضعیفی، می‌تونی این بار جواب بدی؟
📚 دسته 2: پرسش‌های ماهوی (Essential / Conceptual Questions)
درباره چیستی و چرایی مفاهیم علمی.
- چرا انرژی نمی‌تواند ایجاد یا نابود شود؟
- تفاوت جرم و وزن در چیست؟
- چرا زمان در فیزیک نسبیتی با مکان پیوند خورده است؟
- چرا فشار در مایعات به عمق وابسته است؟
- چرا صدا در خلأ منتشر نمی‌شود؟
- چرا بارهای هم‌نام یکدیگر را دفع می‌کنند؟
- چرا نور هم خاصیت موجی دارد و هم خاصیت ذره‌ای؟
- چرا دما معیاری برای جنبش مولکولی است؟
- چرا در زیست‌شناسی گفته می‌شود انرژی موجودات زنده از خورشید تأمین می‌شود؟
- چرا شیمی بدون درک ساختار اتمی ناقص است؟
📚 دسته 3: پرسش‌های کاربردی و عملیاتی (Practical Questions)
درباره چگونگی به‌کارگیری علم در زندگی یا آزمایش.
- چگونه می‌توان مقاومت مدار را با قانون اهم محاسبه کرد؟
- اگر طول آونگ دو برابر شود، دوره تناوب آن چه تغییری می‌کند؟
- چگونه می‌توان با استفاده از لنز همگرا یک تصویر واقعی ساخت؟
- چه روشی برای کاهش اصطکاک در یاتاقان‌ها به کار می‌رود؟
- چگونه می‌توان از قوانین نیوتون حرکت یک خودرو را تحلیل کرد؟
- با چه روشی می‌توان انرژی پتانسیل یک جسم در ارتفاع را به انرژی جنبشی تبدیل کرد؟
- چگونه می‌توان pH یک محلول را اندازه‌گیری کرد؟
- چه روش‌هایی برای افزایش راندمان فتوسنتز در گیاهان گلخانه‌ای وجود دارد؟
- چگونه می‌توان با استفاده از اصول شیمی، آب سخت را نرم کرد؟
- چه راهکارهایی برای کاهش آلودگی هوا از نظر فیزیک و شیمی کاربرد دارند؟
📚 دسته 4: پرسش‌های فلسفی (Philosophical Questions)
درباره ماهیت علم، حدود و مبانی آن.
- آیا قوانین فیزیک همیشگی و تغییرناپذیرند؟
- چه چیزی یک نظریه را از یک قانون علمی متمایز می‌کند؟
- چرا مشاهده‌گر در مکانیک کوانتومی بر نتیجه آزمایش تأثیر می‌گذارد؟
- آیا علم می‌تواند به پرسش‌های اخلاقی هم پاسخ دهد؟
- آیا جهان بدون قوانین فیزیکی قابل تصور است؟
- آیا سرعت نور همیشه و برای همه ناظرها یکسان است؟
- علم تا کجا می‌تواند درباره منشأ جهان پاسخگو باشد؟
- چرا بعضی پدیده‌ها مثل مغناطیس هنوز برای ما رازآلودند؟
- آیا علم می‌تواند «چرا بودن» را توضیح دهد یا فقط «چگونه بودن» را؟
- اگر علم خطاپذیر است، چرا به آن اعتماد می‌کنیم؟
📚 دسته 5: پرسش‌های آزمایشگاهی (Experimental Questions)
درباره طراحی و اجرای آزمایش‌ها.
- چگونه می‌توانیم با آونگ ساده شتاب جاذبه زمین را اندازه‌گیری کنیم؟
- در آزمایش قانون اهم، چه تفاوتی بین مقاومت تئوری و عملی دیده می‌شود؟
- چرا برای مشاهده طیف نور باید از منشور یا شبکه پراش استفاده کنیم؟
- چگونه می‌توان با یک نوسان‌سنج، بسامد طبیعی یک فنر را یافت؟
- در آزمایش فتوسنتز، چرا برگ را در آب جوش قرار می‌دهیم؟
- چگونه می‌توان با میکروسکوپ سلول‌های پیازی را مشاهده کرد؟
- در آزمایش واکنش اسید و باز، چرا از شناساگر استفاده می‌کنیم؟
- چرا هنگام اندازه‌گیری نقطه جوش آب باید فشار محیط را کنترل کنیم؟
- چگونه خطای انسانی در اندازه‌گیری زمان سقوط آزاد کاهش می‌یابد؟
- در آزمایش قانون بویل، چرا باید دما ثابت نگه داشته شود؟